Οι παθολογικές ασθένειες, όπως π.χ. οι λοιµώξεις, αλλά και οι τραυµατισµοί είναι τα πλέον συνήθη επείγοντα περιστατικά για τους παιδιάτρους, τα οποία όµως µπορούν να αντιµετωπιστούν, ακόµα και να θεραπευτούν, µε τη σωστή πρόληψη.

Kαι στις δύο περιπτώσεις, απαραίτητη είναι η σωστή οργάνωση των χώρων υποδοχής (ιδιωτικά παιδιατρικά ιατρεία, επείγοντα παιδιατρικά ιατρεία) µε τον αντίστοιχο εξοπλισµό, σε συνδυασµό µε την ικανότητα των παιδιάτρων στη διαχείριση των επειγόντων περιστατικών.

Παθολογικά περιστατικά

Ας δούµε τις δύο περιπτώσεις αναλυτικότερα, ξεκινώντας µε τις λοιµώξεις που είναι τα πιο συχνά παθολογικά περιστατικά. Είναι αυξηµένες κυρίως κατά τη βρεφική ηλικία για τρεις σηµαντικούς λόγους που, συνδυαστικά, κάνουν τα βρέφη ιδιαίτερα ευάλωτα:

• Πρώτον, η ανωριµότητα των οργανικών συστηµάτων, και ιδιαίτερα του αναπνευστικού, που δεν έχουν ακόµη αναπτυχθεί πλήρως.
• ∆εύτερον, η παροδική ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήµατος, που τα κάνει σχετικά αδύναµα στην αναχαίτιση των λοιµωδών εισβολέων τους.
• Τρίτον, η έλλειψη πλήρους προστασίας από τα λοιµώδη νοσήµατα µέχρι τη συµπλήρωση του εµβολιαστικού προγράµµατος του πρώτου χρόνου ζωής.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες γέννησης, διαβίωσης, διατροφής και εµβολιασµού των βρεφών, οι περισσότερες λοιµώξεις θα είναι ήπιες και θα µπορούν να αντιµετωπιστούν µε απλά θεραπευτικά µέσα, ακόµη και στο σπίτι, µε τη συµβολή πάντα του Παιδιάτρου. Όµως στην έναρξη µίας τέτοιας πάθησης, θα πρέπει οπωσδήποτε να αξιολογείται ο βαθµός της βαρύτητας και της επικινδυνότητας, ώστε να προστατεύεται η υγεία και η ζωή του πάσχοντος παιδιού. ∆ηλαδή, όσο πιο µικρό είναι το παιδί, τόσο αυξάνεται η επικινδυνότητα και η ύπαρξη υποκείµενης πάθησης.

Τέτοιες περιπτώσεις είναι η ακραία προωρότητα, η συγγενής καρδιοπάθεια, η χρόνια πνευµονοπάθεια καθώς και η πραγµατική ανοσοανεπάρκεια, που πιθανά µέχρι τότε να µην ήταν γνωστή, ή άλλη σπάνια, αλλά σοβαρή πάθηση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα παιδιά, εκτός από τη συστηµατική παρακολούθηση, θα πρέπει να αντιµετωπίζονται µε ιδιαίτερη προσοχή, όταν νοσούν, και να πραγµατοποιείται ιδιαίτερα λεπτοµερειακός διαγνωστικός έλεγχος, «επιθετική» θεραπευτική αγωγή καθώς και νοσηλεία στο νοσοκοµείο.

Η περίπτωση των τραυµατισµών

Οι τραυµατισµοί που προκαλούνται από ατυχήµατα αποτελούν το σηµαντικότερο πρόβληµα υγείας παιδιών. Η αυξηµένη συχνότητα των ατυχηµάτων, κατά την παιδική ηλικία, εξηγείται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής, όπως η αδυναµία αυτοπροστασίας, η αυξηµένη περιέργεια, η άγνοια του κινδύνου, η τάση προς επίδειξη. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, τα παιδικά ατυχήµατα έχουν πάρει στη χώρα µας διαστάσεις επιδηµίας. Όµως, η αντιµετώπισή τους είναι εφικτή και η συγκεκριµένη «επιδηµία» είναι δυνατό να τεθεί υπό έλεγχο. Καταλυτική συνδροµή σε αυτό αποτελεί η αλλαγή της διαδεδοµένης αντίληψης ότι το «ατύχηµα» αποτελεί κατά κανόνα «τυχαίο» και κατά συνέπεια αναπόφευκτο γεγονός. Ο όρος «ατύχηµα» περιλαµβάνει, µεταξύ άλλων, τις πτώσεις, τα εγκαύµατα, τις δηλητηριάσεις, τους πνίγµους-πνιγµονές και κυρίως τα τροχαία ατυχήµατα. Τα αίτια αυτών διαµορφώνονται µε βάση το εξελικτικό στάδιο και το είδος των δραστηριοτήτων στις οποίες συµµετέχουν τα παιδιά, ανάλογα µε την ηλικία τους.

Για τα ατυχήµατα υπάρχουν τρεις βαθµίδες πρόληψης:

• Η πρωτογενής πρόληψη, που απλά σηµαίνει την αποφυγή του ατυχήµατος. Κλασσικό παράδειγµα τα ψηλά κιγκλιδώµατα στα µπαλκόνια και τα κλειδωµένα παράθυρα στα διαµερίσµατα.
• Η δευτερογενής πρόληψη, που σηµαίνει τον περιορισµό των επιπτώσεων από το ατύχηµα, µε µεθόδους όπως η τοποθέτηση του παιδιού στο αυτοκίνητο πάντοτε στο πίσω κάθισµα (τα µικρά παιδιά στο ειδικό κάθισµα) και η χρήση ζώνης.
• Η τριτογενής πρόληψη, η οποία ταυτίζεται µε την Επείγουσα Παιδιατρική, γιατί έχει ως αντικείµενο την ταχεία και αποτελεσµατική αντιµετώπιση των κακώσεων που το ατύχηµα προκαλεί.

Βεβαίως, κάθε Παιδίατρος θα πρέπει να γνωρίζει πώς να παρέχει τις πρώτες βοήθειες σε επείγοντα παθολογικά ή τραυµατικά περιστατικά. Όµως η πραγµατική, οργανωµένη και αποτελεσµατική παροχή επειγουσών υπηρεσιών θα πρέπει να παρέχεται από συγκροτηµένες οµάδες Επείγουσας Παιδιατρικής, τόσο στους χώρους όπου δραστηριοποιούνται παιδιά, όσο και στους χώρους υποδοχής επειγόντων περιστατικών στα νοσοκοµεία παίδων.

Εν κατακλείδι το µήνυµα είναι σαφές: Μπορούµε µε την πρόληψη να αποτρέψουµε και µε τη σωστή αντιµετώπιση να θεραπεύσουµε τα περισσότερα από τα επείγοντα παιδιατρικά περιστατικά.